Niniejszy komunikat o bieżącej sytuacji hydrogeologicznej przedstawia analizę:
- położenia zwierciadła wód podziemnych
- stanu rezerw zasobów zmiennych wód podziemnych
- stanu zagrożenia niżówką hydrogeologiczną w pierwszym poziomie wodonośnym analiza obejmuje obszar kraju w okresie od 1 lutego do 30 kwietnia 2024 r.
Na przeważającym obszarze kraju nastąpił wzrost średnich miesięcznych stanów wód podziemnych i wydajności źródeł w stosunku do wartości z poprzedniego kwartału. Punkty, w których odnotowano wzrost stanowiły około 91% wszystkich analizowanych punktów obserwacyjnych. Obniżenia średniego poziomu wód podziemnych i wydajności źródeł nastąpiły w ponad 7% poddanych analizie punktów obserwacyjnych, przy czym sytuacja taka dotyczyła najczęściej południowej, południowo-zachodniej i północnej Polski. W przypadku około 2% punktów obserwacyjnych poziom wód podziemnych pozostał bez zmian w odniesieniu do stanu z poprzedniego kwartału hydrologicznego.
W omawianym kwartale hydrologicznym wielkość rezerw zasobów zmiennych wód podziemnych wpoziomach wodonośnych o zwierciadle swobodnym utrzymywała sięnapoziomie bezpiecznym dla zaopatrzenia ludności w wodę. W żadnym zpunktów obserwacyjnych nie odnotowano braku rezerw zasobów wód podziemnych wodniesieniu do najniższego rocznego położenia zwierciadła wód podziemnych zokresu wielolecia. Nie stwierdzono również zagrożenia stanu rezerw wód podziemnych.
W drugim kwartale hydrologicznym na obszarze kraju nie występowało zagrożenie hydrogeologiczne o charakterze regionalnym związane z położeniem zwierciadła wód podziemnych poniżej stanu niskiego ostrzegawczego. Zjawisko niżówki hydrogeologicznej było obserwowane jedynie lokalnie, a liczba punktów obserwacyjnych, w których została stwierdzona zmniejszała się w kolejnych miesiącach. Wostatnim miesiącu omawianego kwartału wystąpienie niżówki hydrogeologicznej stwierdzone zostało tylko w jednym punkcie obserwacyjnym znajdującym się wmiejscowości Międzyzdroje w województwie zachodniopomorskim.
Analiza została opracowana na podstawie interpretacji zebranych wyników pomiarów w wytypowanych punktach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych PIG-PIB, przy uwzględnieniu dla poszczególnych punktów obserwacyjnych następujących wartości charakterystycznych:
* najniższej głębokości położenia zwierciadła wody z wielolecia (NNG),
* średniej głębokości położenia zwierciadła wody z wielolecia (SSG),
* średniej z najniższych rocznych głębokości położenia zwierciadła wody podziemnej z wielolecia (SNG),
* wartości granicznej dla wystąpienia zjawiska niżówki hydrogeologicznej, przyjętej na poziomie stanu niskiego ostrzegawczego (SNO),
* wyznaczonego z najniższych rocznych stanów położenia zwierciadła wody charakteryzujących się wartościami niższymi od wartości SNG,
* średniej głębokości położenia zwierciadła wody podziemnej (AG) z okresu od 1 lutego do 30 kwietnia 2024 r.
1. Zmiany położenia zwierciadła wód podziemnych
Analiza zmian położenia swobodnego zwierciadła wód podziemnych wodniesieniu dopoprzedniego okresu obserwacji została wykonana na podstawie wyników pomiarów przeprowadzonych w 183 rozmieszczonych na obszarze całego kraju, reprezentatywnych punktach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych ujmujących pierwszy poziom wodonośny (ppw). W większości tych punktów (około 92%) w drugim kwartale br. hydrologicznego odnotowano wyższe położenie średniego poziomu wód podziemnych wpierwszym poziomie wodonośnym w stosunku do stanu z poprzedniego kwartału. Obniżenie średniego poziomu wód podziemnych wpierwszym poziomie wodonośnym nastąpiło podczas drugiego kwartału hydrologicznego w około 7% analizowanych punktów obserwacyjnych. Obniżenia te występowały wpołudniowej części kraju, na obszarach województw: lubuskiego, dolnośląskiego, opolskiego, śląskiego imałopolskiego. Odnotowane obniżenia średniego poziomu wód były na ogół niewielkie i w przeważającej liczbie przypadków nie przekraczały 25 centymetrów. W kolejnych miesiącach kwartału obserwowane było zwiększenie liczby punktów obserwacyjnych, w których nastąpiły obniżenia średniego poziomu wód w ppw od 7 w lutym do 138 punktów w kwietniu. Wprzypadku około 2% punktów obserwacyjnych zarejestrowany wnich średni poziom wód podziemnych podczas drugiego kwartału hydrologicznego nie uległ zmianie wstosunku do stanu z poprzednio analizowanego okresu.
Analizę zmian średniego położenia napiętego zwierciadła wody podziemnej w drugim kwartale br. hydrologicznego przeprowadzono na podstawie pomiarów wykonanych wwytypowanych 171 reprezentatywnych punktach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych. W omawianym okresie w większości analizowanych punktów obserwacyjnych (ponad 92%) średnie położenie ustabilizowanego zwierciadła wód podziemnych znajdowało się na wyższym poziomie w porównaniu ze stanem odnotowanym w pierwszym kwartale br. hydrologicznego. Niższy poziom ustabilizowanego zwierciadła wody wodniesieniu do pierwszego kwartału br. hydrologicznego odnotowano wtym czasie wokoło 8% analizowanych punktów. Sytuację taką odnotowano przede wszystkim wpółnocnej, południowej i południowo-zachodniej części kraju.
Analizę zmian położenia ustabilizowanego zwierciadła wody w obrębie systemu wodonośnego o zwierciadle napiętym na obszarze występowania wód o antropogenicznie niezmienionym charakterze (wody w poziomach wodonośnych o stropie warstwy znajdującym się na głębokości większej niż 120 m) wykonano na podstawie pomiarów przeprowadzonych w 46 reprezentatywnych punktach obserwacyjnych.
W drugim kwartale br. hydrologicznego w większości analizowanych punktów obserwacyjnych ujmujących warstwy wodonośne o stropie znajdującym się na głębokości większej niż 120 m, odnotowano wyższe, względem średniego stanu z pierwszego kwartału br., położenie ustabilizowanego zwierciadła wody. Punkty obserwacyjne, w których odnotowano takie zjawisko stanowiły około 87% wszystkich obserwowanych studni należących do tej kategorii. Obniżenie średniego poziomu ustabilizowanego zwierciadła wody w porównaniu zpoprzednio analizowanym okresem zarejestrowano w tym czasie w ponad 4% punktów obserwacyjnych, natomiast w przypadku około 9% punktów średni poziom ustabilizowanego zwierciadła wody nie uległ zmianie w odniesieniu do stanu zpierwszego kwartału (Ryc. 1).
Ryc.1. Zmiana położenia zwierciadła wody podziemnej w objętych analizą punktach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych w drugim kwartale roku hydrologicznego 2024
2. Zmiany zasobów wód podziemnych
Analiza stanu rezerw zmiennych zasobów wód podziemnych została wykonana napodstawie wyników pomiarów położenia swobodnego zwierciadła wody w 182 reprezentatywnych punktach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych. Wśród tych punktów było 169 studni i 13 źródeł.
W całym okresie drugiego kwartału hydrologicznego br. we wszystkich analizowanych punktach obserwacyjnych średni poziom wód podziemnych wpierwszym poziomie wodonośnym oraz wydajności monitorowanych źródeł wskazywały na brak zagrożenia stanu rezerw zasobów wodniesieniu do najniższego rocznego położenia zwierciadła wód podziemnych zokresu wielolecia (*NNG). Oznacza to, że wielkość rezerw zasobów zmiennych wód podziemnych wpoziomach wodonośnych o zwierciadle swobodnym na obszarze całego kraju utrzymywała się na poziomie bezpiecznym dla zaopatrzenia ludności wwodę (Ryc. 2).
* NNG [m] – najniższa roczna wartość głębokości zwierciadła wody z okresu wielolecia
Ryc. 2. Poziom rezerw zasobów wód podziemnych w kwietniu 2024 r. w objętych analizą punktach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych.
3. Występowanie zagrożeń dla wód podziemnych
Analiza stanu zagrożenia niżówką hydrogeologiczną na obszarze kraju została wykonana na podstawie wyników pomiarów przeprowadzonych w 173 reprezentatywnych punktach sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych ujmujących pierwszy poziom wodonośny ozwierciadle swobodnym oraz w wybranych 13 reprezentatywnych źródłach.
Wykonane pomiary głębokości położenia swobodnego zwierciadła wody i wydajności źródeł wykazały, że w kolejnych miesiącach omawianego kwartału stopniowo zwiększała się liczba punktów obserwacyjnych, w których poziom wód podziemnych lub wydajności źródeł były powyżej wartości średniej z najniższych rocznych głębokości (***SNG), co oznacza, żewrejonie tych punktów nie występowała niżówka hydrogeologiczna. W lutym punkty obserwacyjne, w których stwierdzono takie warunki stanowiły 89,8%, w marcu – 93,3%, natomiast wkwietniu – 93,6% wszystkich analizowanych punktów obserwacyjnych. Od5,6% (wmarcu) do 8,5% (w lutym) stanowiły punkty obserwacyjne, wktórych stan wód podziemnych lub wydajności źródeł utrzymywały się w strefie między granicami stanów **SNO i ***SNG, cooznacza, żewrejonach tych punktów, w przypadku utrzymywania się niekorzystnych warunków meteorologicznych, w tym przede wszystkim przy braku lub niewielkich opadach atmosferycznych, również może pojawić się niżówka hydrogeologiczna.
W omawianym kwartale zjawisko niżówki hydrogeologicznej występowało wyłącznie lokalnie. Liczba punktów obserwacyjnych, w których zostało stwierdzone zmniejszała się wkolejnych miesiącach. W lutym br. punkty takie stanowiły około 1,7%, wmarcu – 1,1%, awkwietniu – 0,5% wszystkich poddanych analizie punktów obserwacyjnych. W ostatnim miesiącu omawianego kwartału lokalne wystąpienie niżówki hydrogeologicznej stwierdzone zostało tylko w jednym punkcie obserwacyjnym znajdującym się w miejscowości Międzyzdroje (województwo zachodniopomorskie).
Lokalizację wybranych reprezentatywnych punktów obserwacyjnych wraz z oceną stanu zagrożenia niżówką hydrogeologiczną na terenie kraju w kwietniu 2024 r. przedstawiono na rycinie 3.
**SNO [m] – stan niski ostrzegawczy (tj. głębokość położenia zwierciadła wody uzasadniająca wydanie ostrzeżeń i ograniczeń w korzystaniu z wód podziemnych) określony, jako poziom zwierciadła wody, który jest obliczany, jako średnia z minimalnych rocznych stanów położenia zwierciadła wody***SNG - średniej z najniższych rocznych głębokości położenia zwierciadła wody podziemnej zwielolecia
Ryc. 3. Ocena zagrożenia niżówką hydrogeologiczną w kwietniu 2024 r.
